Üç Renk Mavi Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi

A) Üç Renk Mavi Filminin Görüntüsel Anlatımı: 

Julie, ünlü besteci olan eşini ve kızını bir trafik kazasında kaybeder. Başlangıçta intiharı düşünür; ama yapamaz hastaneden çıktığında ilk işi geçmişe dair ne varsa kurtulmak olur. Elinde ne varsa satar. Acısıyla yüzleşmemek için geçmişini reddeder. Eşinin Avrupa'nın birleşmesi şerefine hazırlamaya çalıştığı ve yarım kalan konçertoyu yok eder. Özgür bir kadın olarak yeni bir eve taşınır. Kızına ait mavi bir lamba dışında eskiden bir şey götürmez yanında. Julie kendisine ilgisinin olduğunu bildiği, kocasının çalışma arkadaşı olan olivier ile birlikte olmuş ancak geçmişten kurtulamayacağını anlayarak ondan uzaklaşır. Julie’nin istediği maddi ve manevi  bağlardan arınmış bireysel özgürlüktür kalabalık bir yerden daire alır kendisini insanlardan kendini soyutlamakla onlarla iç içe olmak arasında sıkışıp kalmıştır. Kocasının yarım kalan konçertosunun bir kopyası çıkartılmıştır ve olivier ile tamamlamak vazifesini üstüne almıştır. Geçmiş bundan ibaret değil, birde eşinin sevgilisi vardır; bununla da yüzleşir. İlerleyen süreçte kocasının yarım kalan çalışması üzerine yoğunlaşır. Olivier’le birlikte konçertoyu tamamlar, aynı zamanda kendi yasını da. Filmin sonunda julie ile olivier’in akvaryumda sevişirlerken tamamlanan müzik çalmaktadır ve aşkın gelişiyle mavi sahneden çekilir. Filmin sonunda Julie’nin gözbebeğinden sadece olivier görünür. Film boyunca ağlayamayan julie artık ağlamaktadır. Ancak acıdan değil mutluluktan ağlıyordur.

Filmdeki ana öğe mavi renk ile anlatılan bireysel özgürlüktür. Fransız ithalinin değerlerinden biri olan özgürlük kavramına günlük hayattaki insanların bakış açısından yaklaşılmaktadır. Bireysel özgürlüğün insan doğasına ne  kadar uygun olduğu sorgulanmaktadır. Filmdeki yan öğe ise müziktir. Müziğin evrenselliği ve insanları birleştiren bir yapıya sahip olduğu gösterilmek istenmektedir. Filmin  başrolündeki figür olan Julie, kızını ve kocasını trafik kazasında kaybetmiş ve aynı  zamanda onu  hayata bağlayan bütün bağları da yok olmuş bir kadındır. Julie için hayata ki hiçbir şey önemli değildir. Çevresindeki her şeye duyarsızlaşma çabasıyla  dünyaya sırt çevirmiş, geçmiş ve onun acılarından kaçarak  yünü bireysel özgürlüğüne dönmüştür.  Hayatında hiçbir şeye bağlanmak ve sorumluluk almak istemeyen julie, Olivier’in aşkına bile kayıtsız kalmaktadır.  Flütle kocasının bestesini çalan adam, oliver'in bestelere tekrardan sahip olması, filmin sonlarına doğru ortaya çıkan metres ile geçmişten daha fazla kaçamaz ve yüzleşir. Sonsuz bir özgürlük peşinde olan  Julie filmin sonunda bir şeylere tutunmadan yaşanamayacağını ve sonsuz bir özgülüğün, sonsuz bir sadakatin  de  olmadığını gören Julie,  bireysel özgürlüğünün sınırlarını çizen  Olivier’in  aşkına karşılık verir.  Julie  insanın kendisini hayattan tümüyle izole  ederek yaşayamayacağını anlar, kocasının  Avrupa’nın birleşmesini adına yaptığı ve  yarım kalan senfonisini  tamamlar ancak bu etrafındaki insanlar ile birlikte tamamlanmışlığının senfonisidir. Filmin başından beri parça parça çalan senfonide kendi parçalanmışlığını  birleştirmiştir.  Filmin sonunda  Julie hayata bireysel özgürlükle değil evrensel olan  iki şeyle  müzik ve aşk  ile bağlanır.    Julie geçmişin esaretinden özgür kalmıştır ancak aşkla bireysel özgürlüğü sınırlanmış, müzik ile evreselleşmiştir. Müziğin evrenselliği  ve olivier’in aşkı ile hayata tekrar bağlanır, onunla bütünleşir. Film boyunca gördüğümüz mavi yani bireysel özgürlük,  müziğin bütün olarak çalması ile sahneden çekilir. Filmin  genelinde mavi ve tonları ile müzik hakimdir. Bu durum başroldeki kişinin ruh halini ve filmin konusunu eksiksiz bir şekilde anlatmaktadır.

B) Gösterge Çözümlemesi: 

Gösterge

Renk – Notalar - Doğa – Duygu - İnsan  -  Araç – Nesne - Su

Gösteren

Mavi- Müzik – Tek Başına Duran Ağaç – Aşk – Kadın – Araba Kazası – Mavi Taşlı Lamba – Mavi Havuz

Gösterilen 

Bireysel özgürlük, sonsuzluk Evrensellik, Bütünlük, insanlığı birleştiren Aile ve hayat Hayata bağlanmak, mutluluk ,birliktelik ve özgülüğün sınırlayıcısı Hayatta yalnız kalmak, bağlanmaktan, sorumluluklardan ve acılardan kaçmak Hayattaki bütün düzenin bozulması Geçmişe duyulan özlem ve bağlılık Bütün acılardan arınmak ve yeniden doğmak Bu filmde kullanılan göstergeleri sekiz grupta toplayabiliriz. Renk göstergesi olarak özgürlük ve sonsuzluğu simgeleyen mavi renk seçilmiştir. Gösterge renk,    gösteren  Fransız Bayrağı’ndaki  mavi renktir.  Gösterilen  Fransız İhtilali’nin değerlerinden biri olan bireysel özgürlük kavramı  ve bunun günlük hayatta nasıl bir karşılık bulduğudur. Bunu filmde  ailesini trafik kazasında kaybeden ve hayatta hiçbir sorumluluğu kalmayan julie’nin, özgürlük kavramının koşulu olan hiçbir şeye bağlanmadan bireysel özgürlüğünün peşine her düştüğünde yüzüne, etrafına yayılan mavi renk yayılır. Burada mavi renk ile bireysel özgürlük kavramını ve insanın günlük yaşamda bu kavramı nasıl yaşandığı gösterilmektedir. İkinci  gösterge  nota, gösteren müziktir.  Gösterilen  müziğin evrenselliği, bütünlük, insanlığı birleştiren yapısıdır. Filmin sonunda julie’nin senfoniyi tamamlaması ve müziğin bütünlüğe ulaşıp  tam olarak çalması ile burada Julie’nin parçalanmış ruhunun da bütünleştiği vurgulanmıştır.  Müziğin tamamlanıp çalması ile Julie ve Olivier’ın sevişirken gösterilmesi diğer insanların tek gösterilmesi ile de müziğin insanlığı birleştiriciliği vurgulanmaktadır. Sokak  sanatçısının Julie’nin ünlü bir besteci olan kocasının Avrupa’nın birleşmesini adına yaptığı ve yarım kalan senfonisini çalması ile  ünlü bir bestecide  bir sokak sanatçısı da aynı müziği hissedebilir anlatımı ile müziğin evrensel oluşu vurgulanmıştır.  Filmde julie’nin eliyle tek tek dokunduğu notalar ve üzerine ekledikleriyle filmin sonunda birleşerek çalmaya başlar. Burada ki tek tek gösterilen notaların tek başına bir anlam ifade etmeyip  birleşip  müziği oluşturdukları  zaman bir anlam ifade ettiği  gösterilerek bireysel özgürlük peşindeki insanın her şeyden ve herkesten soyutlanmış yalnız yaşamının tek başına bir anlamı olamayacağı insanın yaşamını anlamlı kılan şeyin diğer insanlarla olan birlikteliğinde olduğu vurgulanmıştır.  Filmin sonunda, Julie hayata bireysel özgürlükle değil evrensel olan iki şeyle müzik ve aşk ile bağlanır

Üçüncü gösterge olarak doğa, gösteren ailenin araba ile çarptığı  yol kenarındaki ağaçtır ve bu ağacın etrafında başka bir ağaç yoktur. Burada gösterilen  aile, hayat  ve yalnızlıktır.  Julie ailesini kaybetmiş ve bu hayatta yalnız kalmıştır. Dördüncü gösterge olarak  duygu, gösteren başroldeki kadın karakterin ve adamın aşkıdır. Julie hayata bu aşk ile tekrar tutunmuş ve mutluktan ağlamıştır ve bu aşk ile mavi yok olmuştur filmde.  Gösterilen insanı yaşama bağlayan ve insan hayatında olmazsa olmazın aşk olduğu, bireysel özgürlüğün sınırlandıran  aşkın insan doğasında bireysel özgürlük duygusundan daha baskın bir duygu  olduğu vurgulanmıştır. Dolayısıyla  insan tek başına mutlu olmaz ancak başka insanlarla duygu birlikteliğinde mutlu olabilir anlamı vurgulanmıştır.

Beşinci gösterge insan, gösteren kadın, Julie ailesini kaybetmiş ve hayata karşı duyarsızlaşmış adeta  hissizleşmiş gibidir adeta. Hayatta yalnız kalan Julie geçmiş ve geçmişin bütün anılarından, acılarından kaçmakta ve hayatında artık hiç bir şeye bağlanmak, sorumluluk almak istemeyen bireysel özgürlüğünü sonuna kadar yaşamak ister ancak geçmişin acıları peşini bırakmaz. Önce geçmişiyle yüzleşir ve en sonunda da aşık olur. Gösterilen insan doğası gerği bir şeylere tutunmadan yaşanamaz, insan doğası için sonsuz bir özgülük, sonsuz bir sadakat yoktur.  İnsan yapısı gereği  aşk gibi duygularla hayata bağlanır dolayısı ile insan doğasında sonsuz bireysel özgürlük kavramı hayalden öte gidemez mesajı verilmektedir. Altıncı gösterge araç, gösteren araba kazası, gösterilen hayattaki bütün düzenin bozulmasıdır. Julie’nin bu kaza ile hayatı darmadağın olmuştur.

Yedinci gösterge nesne, gösteren  mavi taşlı lambadır.  Bu lamba julie’nin kızına ait lambadır. Geçmişi unutmak ve kaçmak ve hiçbir şeye bağlanmak istemeyen Julie yeni evine hayatına geçmişten tek hatıra olarak bu lambayı getirmiştir. Gösterilen geçmişe duyulan özlem ve bağlılık vurgulamıştır. Ayrıca filmde İnsanı geçmişini unutamayacağı da anlatılmıştır. Sekizinci gösterge su, gösteren başroldeki figürün her akşam yüzdüğü mavi havuzdur. Julie yeni yaşamında bireysel özgürlük peşinde savaş vermekte ve geçmişin acılarından kurtulamamaktadır. Her akşam yeni evindeki mavi havuzda yüzer ancak geçmişin seseni burada da duyar ve suyun içinde cenin şeklinde durur bir süre. Gösterilen bütün acılarından arınmak ve yeniden doğma duygusudur.

C) Dizisel ve Dizimsel Gösterge 

Bu başlık altında ikili karşıtlıklar verilmiştir. Özgürlük-Esaret Üç Renk Mavi Birleşmek-Ayrılmak Bireysel-Evrensel Sevgi- Sevgisizlik Yalnızlık - Birliktelik Teklik-Çokluk Ayrılık - Kavuşma Geçmiş – Gelecek Ölüm – Yaşam Mutluluk-Mutsuzluk Sonsuzluk-Sonluluk Sınırsızlık-Sınırsızlık Kaçmak-Kaçmamak Ağlamak Ağlamamak Acı-Neşe Unutmak-Hatırlamak Arınmak-Kirlenmek Duyarsızlık-Duyarlılık Doğallık-Yapaylık Farklılık- Faksızlık Sorumsuzluk-Sorumsuzluk Bağlanmak-Bağlanmamak Duygu-Duygusuzluk Renk-Renksizlik 

Filmin çözümlenmesinde oluşturulan bu farklılıklar verilmek istenilen mesajın öğelerini ortaya çıkarmaktadır.  Bireysel özgürlük insanların hayallerini süsleyen bir kavram olsa da insan doğasına  ters düşmektedir ve sonsuz bir özgürlük yoktur.  Filmde  anne karnındaki bebeğin mavilikler, julie’nin de akvaryum içinde  gösterilmesi  özgürlüğün sonsuz değil sınırlarının olduğu vurgulanmıştır. Bireysel özgürlük insanları birleştirmez, evrenselleştirmez, ayrıştırır. İnsan geçmişini unutamaz ve ondan kaçamaz, bağlanmadan, sevmeden yaşayamaz tıpkı Julie’nin yaşamı gibi insan hayata çevresindeki onu seven insanlarla birlikte mutlu olur ve hayata bağlanır. Müzik insanlığın ortak ürünüdür ve evrenseldir. Farklı insanları birleştirir,  ayını duyguları yaşatır. İnsanın temelinde duygulardan uzak  bir  yaşam var olamaz. Ünlü bir besteci ile bir sokak sanatçısı aynı duygu ile aynı müziği hissedip çalabilir. İnsanların belli ortak duyguları vardır. Bunlar aşk gibi birleştiren ve insana mutlu luk veren duygulardır. Özgürlük kavramının ise insanı doğası gereği mutlu kılmayacağı  gibi  düşünceler filmde özellikle vurgulanmıştır.

D) Kodlar

Bu filmde mavi renginin seçimi, Fransız ihtilali ve onun değerlerini Fransız Bayrağın da hangi renklerle simgelendiği konusunda belirli bir kültürel birikimi gerektirmektedir. Çünkü bu değerlerden biri olan özgürlük ile mavi renk  arasındaki ilişki filmde doğrudan pekiştirilmiştir.

Filmde ki başkarakter ailesini bir trafik kazasında kaybetmiş ve onu hayata  bağlayan aşk, arkadaşlık gibi  bağıllıklardan, bunun getirdiği bütün sorumluluklardan geçmişten kaçarak yanlıca bireysel bir özgürlüğünü yaşmaya başlar. Bunu gösteren kodlar filmin başında ailesini kaybedip yalnız kalan julie’nin,  yarım kalan senfoniyi tamamlayıp olivier’in aşkına karşılık vermiş olduğu sahneye kadar  mavi renginin yoğun olarak kullanılması ile mavinin her hangi bir renk olarak kullanılmadığını ve bu renkle bireysel özgürlüğün temsil ettiği kodları verilmiştir.

Bireysel özgürlüğün temsil edildiği renk mavidir ve filmin sonunda bunun sosuz olmayacağı başkarakterin aşkı seçerek  hayata yeniden bağlanması ile sonsuz bir özgürlüğün olamayacağı mavi rengin sahneden çekilmesiyle  ve anne karnındaki bebeğin mavilikler, julie’nin de akvaryum içinde gösterilmesi ile özgürlüğün sınırlarının olduğu gösterilmiştir. Müziğin bir bütün olarak çalması ile Julie ve Olivier’ın sevişirken gösterilmesi diğer insanların tek gösterilmesi ile de müziğin insanlığı birleştiriciliği vurgulanmaktadır. Sokak sanatçısının Julie’nin ünlü bir besteci olan kocasının Avrupa’nın birleşmesini adına yaptığı ve yarım kalan senfonisini çalması ile ünlü bir bestecide bir sokak sanatçısı da aynı müziği hissedebilir anlatımı ile müziğin evrensel oluşu vurgulanmıştır. Filmde julie’nin eliyle tek tek dokunduğu notalar ve üzerine ekledikleriyle filmin sonunda birleşerek çalmaya başlar. Burada ki tek tek gösterilen notaların tek başına bir anlam ifade etmeyip birleşip müziği oluşturdukları zaman bir anlam ifade ettiği gösterilerek bireysel özgürlük peşindeki insanın her şeyden ve herkesten soyutlanmış yalnız yaşamının tek başına bir anlamı olamayacağı insanın yaşamını anlamlı kılan şeyin diğer insanlarla olan birlikteliğinde olduğu gösterilmiştir.

E) Metafor ve Metonimi Kullanımı 

Filmde öncelikle mavi ile özgürlük kavramını özdeşleştirmek amaçlanmıştır. Filmin son sahnesine kadar mavi rengin yoğun olarak kullanılması ve julie’nin yalnız kaldığı anlarda yoğunlaşması bu özdeşleşmeyi özellikle vurgulamıştır. Bireysel özgürlüğün  temsil edildiği renk mavidir ve filmin sonunda bunun sosuz olmayacağı başkarakterin aşkı seçerek hayata yeniden bağlanması ile sonsuz bir özgürlüğün olamayacağı mavi rengin sahneden çekilmesiyle ve anne karnındaki bebeğin mavilikler, julie’nin de akvaryum içinde gösterilmesi ile özgürlüğün sınırlarının olduğu vurgulanmıştır. Metaforik açıdan  julie ve ölen kocasının özellikleri,  Orpheus  ve  karısı Eürdike’ye benzetilmiştir. Orpheus’un karısı ölmüş ve sonsuza kadar ölüler diyarında kalmışken filmde julie hayata aşk ve müzik ile tekrar bağlanır, adeta doğar ve yeryüzünde yaşamaktadır. Burada bu mitin değiştiğini görülmektedir. Julie’nin kocası da tıpkı Orpheus gibi müzikle uğraşır. Ancak Orpheus gibi karısına sadık kalamamıştır. Burada Julie’nin kocasının ihaneti ile sonsuz sadakat mitinin değiştiğini ve insanın zayıflılarından biri olan  ihanetin insanın doğası gereği yok olmayacağı miti gösterilmiştir.

Filmde mavi gösteren, gösterilen özgürlük kavramıdır. Julie’nin yalnız kaldığı andan itibaren mavinin kullanılmıştır. Mavi renk burada bireysel özgürlüğün metaforudur. Müzik göstergesi ise  julie’nin parçalanmış ruhunun tekrar birleşmesinin ve yaşamla bütünleşmesinin metaforudur.

Sokak sanatçısının Julie’nin ünlü bir besteci olan kocasının Avrupa’nın birleşmesini adına yaptığı ve yarım kalan senfonisini çalması ile ünlü bir bestecide bir sokak sanatçısı da aynı müziği hissedebilir anlatımı ile müziğin evrensel oluşu vurgulanmıştır. Metonimik anlamda, filmde mavi kullanılarak özgürlük,sonsuzluk, mavi taşlı lamba ve müzik ile geçmişi çağırıştırmaktadır.

Sonuç 

Film de Fransız ithalinin değerlerinden biri olan özgürlük kavramını insanların günlük hayatta ne kadar yaşayabildikleri sorgulanmıştır. Bireysel özgürlüğün  insanları ayrıştıran bir yapıda olduğu  bunun da  insanın  doğasına ters olduğu, insanın  diğer insanlara  onların ve kendi duygularına  kayıtsız kalamayacağı  ve sonsuz bir özgürlük fikrinin yaşamda insandaki bir şeylere bağlanma isteğinin filmde görüldüğü gibi özgürlük hissinden daha baskın olduğu için sınırsız bir özgürlük yoktur fikri gösterilmiştir.  İnsan tek başına var olamaz yaşayamaz bu yüzdende özgürlüğünü birlikteliğe feda eder.

Filmi henüz izlemediysen Three Colors Blue izle: https://kultfilmler.com/three-colors-blue-uc-renk-mavi-izle/

Üç Renk Mavi Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi, üç renk mavi analiz, üç renk mavi film analizi, 3 renk mavi film analizi, üç renk mavi çözümleme