Hermes nedir?
Dinler tarihiyle felsefe ve bilim tarihlerinde geriye doğru gidildiğinde ortak bir kutsal şahsiyetten söz edildiği görülür. Değişik gelenek ve kültürlerde farklı isimlerle anılan bu şahsiyet Greko-Latin literatüründe Hermes Trismegistos (aş.bk.) diye şöhret bulmuştur. Bu kişinin felsefe, bilim ve edebiyat tarihlerinde daha çok mitolojik veya yarı mitolojik niteliklere sahip bir şahsiyet olarak ortaya çıkmasına karşılık dinler tarihinde bir peygamberle özdeşleştirilmesi dikkat çekicidir. Bazı müellifler eski Mısır dinindeki Thoth'u, Mûsevîlik'teki Uhnuh'u, Budizm'deki Buda'yı, Zerdüştîlik'teki Hôşeng'i ve İslâm'daki İdrîs'i onunla birleştirmişlerdir.
Hermes isminin kökeni hakkında farklı görüşler vardır. Kelimenin aslının Süryânîce olduğunu ve "âlim" anlamına geldiğini söyleyenlere göre Hermesü'l-Herâmise tamlaması da "âlimlerin âlimi" demektir.
Batı Uygarlığını derinden etkileyen en önemli öğretilerden biri Hermetizm’dr. Bu ezoterik felsefenin simgesi de Hermes veya Thoth’dur. O, “Ermişlerin Ermişidir”. Hermes, kendinden sonra gelen dinleri, akımları, sanatı, bilim ve felsefeyi etkilemiştir.
Yunanlılar, “Hermes” için hem kral, hem büyük rahip, hem de din kurucu olması nedeniyle, üç kere büyük ya da üç kere bilge anlamına gelen "Trismegistus" sıfatını kullanmışlardır. Sais'de bir tapınak inşa eden Hermes için, Mısır'ın "Ölüler Kitabı"nda, "ilahi kelamın efendisi ve ilahi sırların sahibi" denilmektedir.
Hermes mitolojide, ayaklarında kanatlar bulunan ve elinde çift tarafı yılanlı bir asa (Kadüs) tutan, miğferli güzel bir delikanlı olarak temsil edilmiştir. Yunanlılar “Hermes”, Romalılar ise “Merkür” derler. Hermes aynı zamanda Zeus'un postacısı, habercisi, elçisidir. En büyük büyücüdür. Elindeki sopasıyla insanları uyutur, uyandırır. Ruhları yeraltı dünyası olan Hades'e gönderir ve onlara eşlik eder. Platon eserlerinde Hermes'in Mısırlı bir Tanrı ya da Tanrı-İnsan olduğunu ve Mısırlıların ona “Thoth” adını verdiklerini belirtmiştir.
HERMETİZM
Hermetizm, Antik Mısır’da yaşamış bilge Hermes Trismegistus’un öğretisidir. Hermetizm adının sonundaki “izm” sonekine bakılarak ilk bakışta bunun günümüzdeki bir felsefi akım olduğu sanılabilirse de, felsefi bir akım değildir.
İnsanlık tarihi boyunca hemen tüm ezoterik ve mistik öğretilere ve inanışlara temel olması bakımından Hermetizm en temel ezoterik öğretilerden biri olarak kabul edilir. Aslına bakacak olursanız, “Bu konuda bir başka temel ezoterik öğreti olan Kabala ile çekişirler” diyebiliriz. Şimdi Hermetizm hakkında, temel ilke ve görüşlerini ortaya koyacak biçimde biraz bilgi vermeye çalışalım.
Hermetizm özünde kadim bir “ruhsal, felsefi ve majik gelenek” ve bir “ruhsal gelişim yolu” olarak tanımlanabilir. Bu öğreti adını büyük bir Mısır bilgelik ve büyü tanrısı olan Toth’un Yunan-Mısır formu olan tanrı Hermes Tresmegistos’tan alır. Bu ad Yunanca, “Uç kere En Yüce Hermes” anlamına gelmektedir.
“Uç kere yüce” adından kasıt ise takipçilerine göre Hermes’in Toth’un üçüncü enkarnasyonu olmasıdır. Hermes Tresmegistos aynı zamanda tamamı sadece on üç satırdan oluşmakla birlikte bugün tüm hermetik felsefenin özünü oluşturan meşhur Zümrüt Tablet’in de (İng. Emerald Tablet) yazarıdır.
Hermetik öğreti, insanlığın Tanrısal Olan ile “birlik” durumuna ulaşabilmesi için ruhsal bir yolculuk içinde olduğunu kabul eder. Öğretide bu çaba, insanlığın “Yüce İşi” ya da “Yüce Çabası” olarak tanımlanır. Hermetizme göre kişi eğer Tanrısal Olan’a ulaşmak istiyorsa öncelikle O’nu istemek ve daha sonra da O’na yönelme yolunda bir çaba göstermek zorundadır. Bu cümleyi kısaca özetlersek hermetik öğreti bize ruhsal gelişmenin insanın isteği ve çabası olmadan elde edilemeyeceği gerçeğini gösterir.
Hermes Metinleri
Tarihin birçok farklı döneminde, çeşitli kültürel ortamlarda, Hermes Trismegistus, Toth, Enoch, İdris adları ile anılan Hermes'e atfedilen metinler bulunmaktadır. Hermes'in orijinal yazılarının eski Mısır dilinde yazıldığı söylenmektedir. Kendisi her çevirinin büyük bir kayıp olduğunu belirterek, Mısır dilinde kelimeyi oluşturan seslerin söylenen anlamla ilişkili tesirler yaratabileceğini söylemiş ve özellikle Grekçe'ye çevirmenin kendi sözlerini anlaşılmaz hale getireceğini belirtmiştir. Hermes'in bu uyarısına rağmen günümüze ulaşan metinlerin hepsi çeviridir. Hermes'in kim olduğu, ne yaptığı hakkında birçok farklı söz söylenmişse de onun içsel aydınlanma yolundaki birçok kişi tarafından rehber alındığı ve uygarlığın yaratılmasında yine rehber olarak kabul edildiği yadsınamaz bir gerçekliktir. Kişilere hem içsel bir hareketlilik sağlaması hem de madde dünyasının organizasyonunu vurgulaması sebebiyle bu metinler insan varlığının bütünsel gelişimini hedeflemektedir.
Hermes'in sözleri farklı iddiaları olan çeşitli gruplar tarafından farklı ifade edilse bile bizce asıl anlamını, kişinin içsel varlığına ve insanların oluşturduğu toplumsal bütüne verdiği hız ve hareketlilikte bulacaktır. Hermes'in metinleri "aşağıdaki yukardakine benzer" prensibi ışığında hem varlığın içsel doğasına hem de insanların oluşturduğu bütünsel yapıya uygundur. Metinler kişi ve toplumlara ruhsal tekamül fırsatları sunacak bilgiler içermektedir.
Hermes Niçin Önemlidir?
İnsanlık tarihi yüce amaçlara doğru kendisine hız vermiş bilge kişiler ve inisiyelerle doludur. Bunların arasında Hermes, en çok atıf yapılanlardandır. Hermes farklı metinlerde Toth, Tehenti, İdris, Enoch gibi farklı isimlerle anılmıştır. Tüm bu farklı isimlere ait metinlerin her birisinin ardında aynı üslubu görebiliriz ki bu metinlerin hepsi Hermetik üsluptadır. Yahudi gizemciliğinde Enoch adında gizemli bir peygamber olarak zikredilen, Kuran-ı Kerim'de İdris olarak anılan, Bahai metinlerinde Hermesi elvah olarak belirtilen, kadim Mısır bilgilerinde Toth diye bahsedilen, eski Yunanda Hermes Trismegistus olarak belirtilen kişinin Hermes olduğu yaygın olarak kabul edilir. Sözü edilen isimler bulundukları toplumu ve buna bağlı olarak gelişen düşünsel ortamı doğrudan etkilemişlerdir. Bu anlamda birçok toplum için Hermes, başlangıç sözlerini söyleyen kişi olarak kabul edilmiştir. Nitekim Hermes'e atfedilen metinler de bilinen en eski ezoterik metinlerdendir. Eski metinler olması tarihsel olarak metinlerin etki sahasını kuvvetlendirmektedir. Hermes'e atfedilen yazılar günümüze kurumsal dinsel yapılar aracılığı ile değil de daha çok ezoterizme ve içsel gelişmeye önem veren kişi ve gruplar aracılığı ile gelmiştir. Bu anlamda dinlerin Batıni tarafları sayesinde tarihin her döneminde varlığını sürdürmüştür.
Yorum Gönder